طرز تهیه آب دوغ خیار مجلسی؛ غذایی لذیذ و آسان - آفتاب صبا

آب دوغ خیار، یکی از غذاهای سنتی و قدیمی ایرانی است که بیشتر آن را در وعده های ناهار فصل تابستان تهیه و سرو می نمایند؛ زیرا این غذا به صورت سرد، صرف می گردد. این غذای خوشمزه و ساده به سرعت در خانه آماده می گردد و در تهیه آن می توان از مواد مختلفی مانند ماست، خیار، دوغ یا شیر، کشمش، گردو، انواع سبزیجات تازه و خشک (ریحان، نعنا، شوید، مرزه، ترخون و غیره)، نمک و فلفل سیاه استفاده کرد. آب دوغ خیار، بسته به دلخواه شما می تواند سفت و غلیظ یا آبکی و رقیق سرو گردد.

برای سرو آب دوغ خیار، در آن چند تکه یخ می ریزند و نان، تیلیت می نمایند تا تبدیل به غذایی سیرنماینده گردد. جالب است بدانید که در تهیه این غذای خوشمزه و محبوب، دست شما کاملا باز است و حتی می توانید خیار را از طرز تهیه آن، حذف کنید. آب دوغ خیار، در فصل گرما به برطرف عطش و جلوگیری از گرمازدگی، یاری زیادی می نماید و به همین علت است که در گذشته ای نه چندان دور، آب دوغ خیار از غذاهای ثابت در سفره ایرانیان در فصول گرم سال بوده است. آب دوغ خیار منبعی سرشار از ویتامین، فیبر و مواد معدنی مانند کلسیم است؛ بنابراین می توان این غذا را به عنوان یک غذای سالم و مقوی در رژیم غذایی قرار داد.

آب دوغ خیار را به عنوان یک فست فود اصیل در وعده پیش غذا یا حتی غذای اصلی سرو کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با طرز تهیه آب دوغ خیار خوشمزه، تاریخچه این غذای لذیذ و بعلاوه طرز تهیه آب دوغ مجلسی آشنا کنیم. آب دوغ خیار، شهرتی بین المللی دارد و غیر ایرانی ها، آن را با نام سوپ سرد ایرانی با سبزیجات معطر می شناسند.

هرآنچه باید درباره آب دوغ خیار بدانید:

• طرز تهیه آب دوغ خیار مجلسی
• نکات مهم برای تهیه آب دوغ خیار
• طرز تهیه آب دوغ خیار با خامه
• تاریخچه آب دوغ خیار
• فواید آب دوغ خیار
• طعم آب دوغ خیار

طرز تهیه آب دوغ خیار مجلسی

مواد لازم برای چهار نفر

• ماست ترش یا شیرین به اندازه دلخواه (حدود 300 گرم)
• 400 گرم یا 4 عدد خیار
• 200 گرم سبزی خوردن
• گردو یا پودر گردو به اندازه دلخواه (حدود 100 گرم)
• کشمش به اندازه دلخواه (حدود 100 گرم)
• سبزی خشک (نعنا خشک و شوید خشک) به اندازه دلخواه
• پودر ریحان خشک به اندازه دلخواه
• پودر گل محمدی خشک به اندازه دلخواه
• نمک به اندازه دلخواه
• برگ نعنای تازه (برای تزئین)
• نان خرد شده، یخ و آب (برای سرو)

طرز تهیه

مرحله اول:

ماست را در یک کاسه بریزید و با استفاده از یک همزن دستی یا برقی، خوب هم بزنید تا کاملا صاف و یکدست گردد.

مرحله دوم:

آماده سازی خیار: خیارها را به صورت نگینی با یک چاقوی تیز خرد نموده یا آن ها را رنده درشت کنید. سپس آن ها را به ماست بیفزایید.

مرحله سوم:

آماده سازی سبزی: پس از پاک کردن سبزی، آن را خوب بشویید و در آبکش قرار دهید تا آب اضافه آن کشیده گردد. سپس سبزی را روی تخته آشپزخانه خرد کنید. بهتر است اندازه خرد کردن سبزی، ریز نباشد و به اندازه خیارهای نگینی خرد شده باشد. سبزی خرد شده را به همراه حدود یک قاشق غذاخوری سبزی خشک و یک قاشق غذاخوری پودر ریحان خشک در کاسه آب دوغ خیار یریزید.

مرحله چهارم:

آماده سازی کشمش: کشمش ها را به خوبی بشویید و آن ها را در یک آبکش بریزید تا آب اضافی آن ها خارج گردد. سپس آن ها را به همراه پودر گردو یا گردوی خرد شده در کاسه مواد آب دوغ خیار بریزید و مواد را با هم مخلوط کنید.

مرحله پنجم:

اگر در این مرحله احساس کردید که آب دوغ خیار شما کمی غلیظ است، اندازهی آب سرد را کم کم به آن اضافه کنید تا به غلظت مورد نظر خود برسید. آب دوغ خیار را مزه کنید و به آن به اندازه لازم، نمک بیفزایید. سپس ظرف آب دوغ خیار را برای حدود نیم تا یک ساعت در یخچال قرار دهید تا غذا سرد گردد و مواد به خوبی طعم یکدیگر را بگیرند.

مرحله ششم:

آب دوغ خیار را با برگ نعنای تازه و پودر گل محمدی تزئین کنید. برای سرو، تعدادی یخ کوچک در آب دوغ خیار بریزید و در آن، نان تیلیت کنید. نوش جان!

نکات مهم برای تهیه آب دوغ خیار

• در طرز تهیه اصلی آب دوغ خیار، پوست خیار را نمی گیرند. بهتر است برای تهیه این غذا، خیارهای تازه و قلمی را انتخاب کنید و پوست آن ها را نگیرید.
• افزودن کمی فلفل سیاه، طعم فوق العاده ای به آب دوغ خیار شما می دهد.
• شما می توانید از یک چهارم قاشق چای خوری پودر زنجبیل نیز برای تند و تیز کردن طعم آب دوغ خیار، بهره ببرید.
• برخی افراد از پودر سیر و زیره نیز برای تهیه آب دوغ خیار استفاده می نمایند.
• یکی از دلایل اضافه کردن گردو به آب دوغ خیار این است که طبع ماست و دوغ، سرد است و گردو با طبع گرم خود، طبع این غذا را متعادل می نماید؛ پس سعی کنید که گردو را از طرز تهیه این غذا حذف نکنید.
• بهتر است آب دوغ خیار را در ظروف سفالی لعاب دار (سرامیکی) درست کنید.

نکات مربوط به سبزی

• توجه داشته باشید که ریحان و نعنا باید حتما در ترکیب سبزی شما برای تهیه یک آب دوغ خیار مجلسی باشد. برترین ترکیب سبزی برای تهیه یک آب دوغ خیار خوشمزه، ریحان، نعنا، پونه، مرزه و ترخون است.
• در صورت تمایل می توانید از شوید تازه، ساقه ترد موسیر، پیازچه، سیر و موسیر در سبزیجات بهره ببرید.
• اگر به سبزیجات معطر تازه دسترسی ندارید، از سبزیجات خشک بهره ببرید.

نکات مربوط به ماست و دوغ

• اگر از ماست هم زده آماده استفاده می کنید، دیگر احتیاجی به هم زدن آن ندارید.
• از ماست چکیده برای تهیه آب دوغ خیار استفاده نکنید.
• برای خوشمزه تر شدن آب دوغ خیار، از ماست و دوغی که کمی ترش هستند، بهره ببرید.
• به جای ماست، می توان از دوغ های آماده طعم دار یا کفیر استفاده کرد.
• اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، از ماست کم چرب یا دوغ به جای ماست بهره ببرید.
• اگر می خواهید در آب دوغ خیار، دوغ بریزید، حتما از دوغ بدون گاز بهره ببرید.

نکات مربوط به سرو آب دوغ خیار

• اندازه آبی که به آب دوغ خیار اضافه می کنید، کاملا سلیقه ای است؛ زیرا برخی افراد دوست دارند که این غذا به صورت سفت و غلیظ، سرو گردد و برخی هم نسخه آبکی و رقیق آب دوغ خیار را ترجیح می دهند.
• افزودن یخ به آب دوغ خیار، اختیاری است و برای خنک کردن این غذا انجام می گردد. فقط توجه داشته باشید که یخ را درست قبل از سرو به این غذا اضافه کنید؛ زیرا در غیر این صورت، یخ، آب می گردد، غذای شما را آبکی می نماید و طعم آن را تغییر می دهد.
• برای سرو کردن آب دوغ خیار می توانید از نان هایی مانند تافتون، نان لواش و دیگر نان های سنتی بهره ببرید.
• برخی افراد تنها از نان خشک برای سرو آب دوغ خیار استفاده می نمایند؛ زیرا بر این باور هستند که نان تازه داخل مواد خمیر می گردد و طعم آن را بد می نماید.
• در گذشته، آب دوغ خیار در یک کاسه بزرگ آماده می شد و سپس سهم هر کس در کاسه اش، ریخته می شد؛ اما شما می توانید آب دوغ خیار را قبل از افزودن نان، در کاسه های مجزا بکشید تا هر کس به اندازه موردعلاقه خود به غذا، نان اضافه کند.

طرز تهیه آب دوغ خیار به روش های دیگر

• افزودن 2 قاشق غذاخوری یا 50 گرم خامه صبحانه، طعمی جالب به آب دوغ خیار می دهد. برای این کار، خامه را در مرحله اول، به ماست هم زده اضافه کنید و آن را با ماست خوب مخلوط کنید تا کاملا یکدست شوند. البته باید بدانید که در دستور تهیه اصلی آب دوغ خیار، خامه وجود ندارد و افزودن آن به غذا اختیاری است.
• برخی افراد، از یک قاشق غذاخوری گلاب در تهیه آب دوغ خیار استفاده می نمایند تا عطری بی نظیر به این غذا بدهند.
• برخی افراد به جای آب سرد، برای رقیق کردن آب دوغ خیار از دوغ استفاده می نمایند. در این صورت در ریختن نمک، احتیاط کنید؛ زیرا برخی از دوغ ها، شور هستند.
• شما می توانید دو عدد سیب قندی کوچک نگینی خرد شده یا برگه زردآلو را نیز به آب دوغ خیار خود بیفزایید.
• سیر تازه و انگور نیز جزو موادی هستند که طعم آب دوغ خیار را متفاوت می نمایند.
• در طرز تهیه آب دوغ خیار در برخی منطقه ها، از تربچه خرد شده نیز استفاده می گردد.
• اضافه کردن پیاز یا پیازچه، طعمی متفاوت به آب دوغ خیار می دهد. در صورت استفاده از پیازچه یا پیاز، آن را درست قبل از سرو در غذا بریزید؛ زیرا در غیر این صورت، آب دوغ خیار شما، لزج خواهد شد.
• برخی افراد به جای آب، به آب دوغ خیار، شیر اضافه می نمایند.
• ارامنه ایرانی به آب دوغ خیار، کشک هم اضافه می نمایند.

طرز تهیه آب دوغ خیار با خامه

در ادامه طرز تهیه یک آب دوغ خیار متفاوت با خامه، شیر و تربچه را به شما آموزش خواهیم داد تا با تهیه آن در منزل، یک طعم متفاوت از این غذای ساده و خوشمزه را بچشید.

مواد لازم برای چهار نفر

• یک پیمانه شیر
• نصف پیمانه خامه
• 4 تا 5 عدد تربچه خرد شده
• 10 تا 12 عدد گردوی کامل نگینی خرد شده
• 2 تا 3 قاشق غذاخوری سیزی خشک معطر (نعنا، جعفری، ترخون، مرزه و ریحان)
• 4 تا 5 عدد خیار نگینی خرد شده
• 2 عدد پیازچه نگینی خرد شده
• نمک و فلفل سیاه به اندازه دلخواه
• یک پیمانه کشمش پلویی
• 4 پیمانه ماست
• یک لیتر دوغ ترش
• نان خشک برای سرو
• یخ برای سرو

طرز تهیه

مرحله اول:

ماست را در یک کاسه بریزید و آن را خوب هم بزنید تا بافت یکدستی به خود بگیرد. سپس خیار خرد شده را به آن بیفزایید و هم بزنید.

مرحله دوم:

شیر، خامه، دوغ، کشمش، گردوی خرد شده، تربچه خرد شده، سیزی خشک معطر، نمک و فلفل سیاه را در کاسه بریزید و با ماست و خیار، خوب هم بزنید.

مرحله سوم:

آب دوغ خیار را یک ساعت در دمای اتاق کنار بگذارید تا جا بیفتد و ترش تر گردد.

مرحله چهارم:

پیازچه خرد شده، نان خشک و چند تکه یخ در کاسه بریزید. آب دوغ خیار را پس از 10 دقیقه سرو کنید.

تاریخچه آب دوغ خیار

آب دوغ خیار، یک غذای اصیل ایرانی است که خاستگاه آن را به شهر تهران نسبت می دهند؛ اما در طول سال ها این غذا به شهرهای مختلف ایران سفر نموده است و در حال حاضر، آب دوغ خیار در گوشه گوشه ایران با مواد اولیه مختلف خورده می گردد. انواع مشابه آب دوغ خیار، در کشورهایی چون بلغارستان، ترکیه، مقدونیه، قبرس، آلبانی و ارمنستان نیز درست می شوند و از محبوبیت زیادی به خصوص در روزهای گرم سال، برخوردار هستند.

ترکیبات اصلی این غذا شامل ماست یا دوغ ترش یا شیرین، خیار خرد شده، سبزیجات تازه و معطر، یخ و نان است؛ البته معمولا از موادی چون گردو، کشمش، خامه، ترخون، ریحان، نعنا، پیاز، سیر و موسیر نیز در تهیه این غذا استفاده می گردد. آب دوغ خیار، یک غذای کامل و مقوی است و برای برطرف عطش در تابستان مصرف می گردد. جالب است بدانید که در نوع زمستانی این غذا به نام ترید انار، به جای دوغ از آب انار شیرین استفاده می گردد. برخی از ارامنه ایرانی نیز در تهیه آب دوغ خیار از کشک استفاده می نمایند.

یک روایت جالب تاریخی درباره آب دوغ خیار در دربار ناصرالدین شاه وجود دارد که نشان از این دارد که این غذا در دوره قاجار در ایران، در میان رعایا رایج بوده است. امیرکبیر که از حیف و میل سفره های خوراک درباری ناراحت بود، قصد کرد تا به ناصرالدین شاه پیشنهاد دهد که برای یک روز هم که شده از غذای رعیت، میل بفرماید. شاه از امیرکبیر پرسید که مگر رعیت ما چه میل می نمایند و امیر به او پاسخ داد:

ماست و خیار!

شاه نیز، سرآشپزباشی خود را صدا کرد و به او فرمان داد که برای ناهار فردا، ماست و خیار درست کند. سرآشپزباشی، برای تهیه این غذا به تدارکاتچی دربار، دستور تهیه مواد زیر را داد:

• یک مَن ماست پرچرب اعلا
• 2 مَن خیار نازک و قلمی ورامین
• 3 کیلوگرم گردوی مغز سفید بانه
• یک مَن پیاز اعلا همدان
• یک کیلو کشمش اعلا و مویز شاهانی بدون هسته
• 3 مَن نان مرغوب مغز دار خاش خاش دار دو آتیشه
• یک کیلو نعنای باغی اعلا و سبزی های بهاری

ناصرالدین شاه، پس از میل کردن این آب دوغ خیار شاهانه، رو به امیرکبیر کرد و گفت:

رعایای ما چه غذاها می خورند و ما بی خبر بوده ایم! هرکس نارضایتی کرد و کُفران نعمت، به چوب و فلک ببندیدش!

فواید آب دوغ خیار

شاید در نگاه اول، آب دوغ خیار به نظر غذایی ساده بیاید؛ اما باید بدانید که مخلفات به کار رفته در این غذا، آن را تبدیل به غذایی کامل می نماید. از مهم ترین فواید این غذای خوشمزه و آسان، می توان به برطرف عطش، درمان گرمازدگی، برطرف بی خوابی، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش وزن، کاهش کلسترول و درمان مسائل گوارشی اشاره نمود. با خوردن آب دوغ خیار، می توانید فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی مورد احتیاج بدن خود را تامین کنید.

آب دوغ خیار به صورت سرد سرو می گردد و از آنجا که در زمان تهیه آن، غذا حرارت نمی بیند، بسیاری از خواص سبزیجات و لبنیات به کار رفته از بین نمی فرایند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با دیگر خواص این غذای محبوب و پرطرفدار آشنا کنیم.

ماست: همان طور که می دانید، ماست از شیر غنی تر است و پروتئین، ویتامین D، ویتامین C، فولات، فسفر و کلسیم بیشتری نسبت به شیر دارد؛ زیرا حاوی ترکیبات پروبیوتیکی اضافی حاصل از فرآیند تخمیر است. این ماده لبنی، راحت تر از شیر هضم می گردد و می توان آن را به عنوان یک غذای پروبیوتیک، پیشنهاد کرد. رشد باکتری های مفید در روده، فراوری سروتونین و ملاتونین در مغز، خواب سریع و راحت، تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با عفونت های قارچی و سرطان های روده از فواید مصرف ماست هستند.

خیار: خیار، حاوی آنتی اکسیدان، انواع ویتامین ها و مواد معدنی مهم از جمله پروتئین، فیبر، ویتامین C، ویتامین K، منیزیم و پتاسیم است. با مصرف خیار، می توانید از ورود رادیکال های آزاد به داخل بدن خود جلوگیری کنید و به این ترتیب، از بسیاری از بیماری ها دور بمانید. 96 درصد خیار را آب تشکیل می دهد؛ به همین علت است که خیار می تواند رطوبت از دست رفته بدن را به خصوص در روزهای گرم سال، برگرداند و احتیاج روزانه بدن به مایعات را برطرف کند. مصرف خیار، بعلاوه به کاهش وزن یاری می نماید. در نظر داشته باشید که خیار، دیر هضم است و اگر خیلی رسیده و زرد باشد، باعث دل درد شما می گردد؛ پس اگر از ناراحتی گوارشی رنج می برید، حتما خیار را ریز رنده کنید یا آب آن را در آب دوغ خیار بریزید.

گردو: گردو، منبع غنی انواع ویتامین ها از جمله ویتامین B6، فولات (ویتامین B9) و تیامین (ویتامین B1) و مواد معدنی مانند منگنز، مس، منیزیم،، فسفر و اسیدفولیک و بعلاوه کلسیم، روی، پتاسیم و سلنیوم است. گردو، کلسترول بد خون را کاهش می دهد و سستی و خستگی را برطرف می نماید. تقویت پروتئین سالم بدن و حفظ سلامت مغز سالمندان از دیگر فواید مصرف این مغز پرچرب هستند.

کشمش: کشمش برای رشد بچه ها و نیرو دادن به سالمندان، بسیار مفید است. این میوه مغذی پر انرژی، دارای چربی و سدیم پایین و قند و کالری بالا است و پتاسیم زیادی دارد.

نعنا: مصرف نعنا برای برطرف مسائل گوارشی مانند ناراحتی معده، یبوست، نفخ و سوء هاضمه، سلامتی چشم و تقویت بینایی در شب، بهبود عملکرد مغز و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است.

تربچه: تربچه، سرشار از ویتامین C، گوگرد و ید است و خاصیت ضدعفونی نماینده دارد.

ترخون: ترخون، اشتهاآور و معطر است و به تقویت اعصاب، یاری می نماید.

ریحان: ریحان، آرام بخش است و می توانید به جای مسکن، استفاده گردد.

طعم آب دوغ خیار

آب دوغ خیار، یک غذای نوستالژیک برای همه ما ایرانیان در فصل تابستان است. با درست کردن این غذای ساده در خانه به خاطرات کودکی خود در خانه مادربزرگ پدربزرگ ها سفر کنید؛ درست به همان روزهایی که امتحان های مدرسه تمام شده بود و بدون هیچ دغدغه یا دل مشغولی، در خانه به بازی و شیطنت مشغول بودید. زمانی که موقع ناهار، گرد هم دور یک سفره جمع می شدید و بزرگ تر خانواده از یک کاسه بزرگ پر از آب دوغ خیار، برای شما یک کاسه غذا می کشید.

در تهیه آب دوغ خیار، می توانید خلاقیت خود را به کار بگیرید. دست به کار شوید و این بار، یک آب دوغ خیار مجلسی شاهانه در خانه درست کنید که حتی ناصرالدین شاه هم، با یک بار امتحان کردن، عاشق آن شد. شاید تا به امروز از اضافه کردن خامه به آب دوغ خیار، چیزی نشنیده باشید؛ اما ما به شما پیشنهاد می کنیم که یک بار به آب دوغ خیار خود، خامه اضافه کنید تا از طعمی متفاوت، پر چرب و لذیذ لذت ببرید.

آیا در پی طرز تهیه آب دوغ خیار دو نفره می گشت؟ اگر دوست دارید آب دوغ خیار را با طعم های مختلف در خانه درست کنید، دست به کار شوید و از طرز تهیه های ارائه شده در این مقاله بهره ببرید. اگر پیروز به درست کردن این غذای خوشمزه شدید، حتما از آن عکس بگیرید و با تگ کردن خبرنگاران در اینستاگرام ([email protected])، تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید. ضمناً در صورت تمایل، تجربیات خود را با ما و دیگر کاربران خبرنگاران در زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید.