حیوانات خانگی؛ از تجارت و توله کشی تا وابستگی عاطفی - آفتاب صبا

به گزارش ایسنا، نگهداری از حیوانات خانگی از گذشته در ایران رایج بوده، اما با رواج آپارتمان نشینی نوع حیوانات خانگی نیز متفاوت شده است. انگار آن چشم روی هم چشمی که در برخی حوزه های دیگر زندگی وجود دارد، به اینجا هم تسری یافته و افراد علاقه دارند حیوان خانگی ای داشته باشند که دیگران ندارند، البته در پشت ظاهر فریبنده و زیبای حیوانات خانگی توله کشی و نسل کِشی هایی وجود دارد که افراد سودجو برای کسب درآمد بیشتر انجام می دهند.

جامعه شناسان و روانشناسان مهمترین دلایل نگهداری از حیوانات خانگی را تقلید از فرهنگ غربی، خلاء عاطفی، پر کردن تنهایی، دوستدار حیوانات بودن و...می دانند.

گفت وگوی ما با تعدادی از افرادی که حیوان خانگی دارند، نشان می دهد که معمولا اولین آشنایی این افراد با حیوان خانگی به صورت هدیه، مواظبت از حیوانی آسیب دیده و ... بوده است. این افراد در اعتیادآور بودن نگهداری از حیوانات خانگی اشتراک نظر دارند و معتقدند سریع به حیوانات وابسته شده اند.

واگذاری و سرپرستی حیوانات در حال افزایش است

مرجان یکی از افرادی است که برایش همستر هدیه آورده اند و پس از آن به حیوان خانگی وابسته شده. او در خصوص تجربه اش از داشتن حیوان خانگی می گوید: حیوان خانگی چه کوچک باشد و چه عظیم، اعتیادآور است؛ چراکه رسیدگی و بازی کردن می خواهد. پس از همستری که برایم هدیه آوردند با خودم گفتم چرا زودتر اقدام به خریداری ننموده بودم. مساله مهمی که در خرید حیوان خانگی باید در نظر گرفت این است که توجه کنیم حیوانات خانگی احتیاج به شرایط نگهداری خاص دارند، باید برای آن ها وقت بگذاریم و نباید آن ها را به حال خودشان رها کنیم. همچنین از خرید حیواناتی که متعلق به طبیعت هستند پرهیز کنیم؛ مثلا در منزل یکی از دوستانم ناگهان یک مار دیدم و نزدیک بود سکته کنم؛ مگر مار حیوان خانگی است؟

وی ادامه می دهد: زمانی که می بینم کسی سگ هاسکی می خرد دلم می خواهد از او شکایت کنم؛ چراکه سگ هاسکی یک فضای حداقل 100 متری برای خودش می خواهد و این حیوان به آب و هوای سرد تعلق دارد، نه هوای گرم و خشک ایران. فردی را می شناسم که سگ هاسکی خریده و تمام پارکینگ یک برج مسکونی را به آن اختصاص داده و دو کولر گازی 24 هزار هم برایش نصب نموده، اما باز هم بالاخره این حیوان در فضای بسته است. همستر، گربه پرشین، سگ های کوچک، خرگوش مینیاتوری، خوکچه و ... نمی توانند در طبیعت زندگی نمایند و می میرند و جزء حیوانات خانگی هستند. همستر روسی از ابتدا تنها چیزی که دیده بالشت آزمایشگاه بوده است. این حیوانات اهلی هستند و نمی توانند در طبیعت دوام بیاورند.

مرجان تصریح می نماید: زمانی که شرایط نگهداری از حیوانی را داشته باشم این کار را انجام می دهم؛ مثلا هنگامی که همستر به من هدیه دادند، هزینه بسیار زیادی کردم تا یک قفس عظیم و مناسب برایش تهیه کنم. عده ای از افراد هستند که به رغم نتایج علمی، حیوانات خود را عقیم سازی نمی نمایند و زمانی که حیوان شان بچه می آورد دچار مشکل می شوند و نهایتا آن را واگذار می نمایند، در صورتی که با عقیم سازی می توان جلوی این امر را گرفت. برخی هم پس از این که چندسالی حیوان داشته و خسته شده اند، اقدام به واگذاری حیوانات می نمایند و تمایل دارند صرفا افراد هر چندماه عکسی از حیوان شان بفرستند یا با حیوان دیدار داشته باشند. واگذاری و سرپرستی حیوانات هم طی یکی، دو سال اخیر رواج بیشتری یافته که امری مثبت است. برخی افراد هم هستند که اقدام به خریداری نژادهایی از گربه می نمایند که این ها وارداتی است و باید از روسیه بیاید.

نمی توان جلوی تجارت حیوانات خانگی را گرفت

مهرداد به پرندگان علاقه زیادی دارد و از 16 سالگی پرنده کاسکو خریده است. قبل از خرید درباره طوطی سانان تحقیقات کاملی نموده و سپس کاسکو را انتخاب نموده است. او بیان می نماید: نمی توان گفت که مساله حیونات خانگی با حقوق حیوانات تعارض ندارد، اما اتفاقی ست که از قبل برای این حیوانات افتاده و تبدیل به یک تجارتی شده که نمی توان جلوی آن را گرفت؛ در نتیجه منی که شرایط نگهداری از یک حیوان را در خودم می بینم یکی از آن ها را به بهترین شکل نگهداری می کنم. حداقلش این است که از آن پرنده فروش یا صاحب قبلی بهتر می توانم از حیوان مراقبت نمایم.

با حیوان نخریدن من و دیگران مشکل حیوانات خانگی رفع نمی شود/ احتیاجمند وضع قانونیم

ملیکا تجربه اش از داشتن حیوان خانگی را اینگونه بیان می نماید: زمانی که بچه بودم پدر و مادرم برایم خرگوش خریدند. وقتی به دانشگاه رفتم، اولین حیوانی که خریدم باز هم خرگوش بود و سپس یک همستر خریدم. همسترها معمولا دو تا سه سال عمر می نمایند و اگرچه همستر من هم همین اندازه عمر کرد، اما بر اثر بی احتیاطی ام مرد. پس از آن سه تا خوکچه گرفتم که مریض شدند و یکی از آن ها ماه گذشته مرد و من افسردگی شدیدی گرفتم. تصمیم داشتم دیگر حیوان خانگی نگیرم، اما الان سه تا سگ دارم؛ دوتا هاسکی و یک سگ نگهبان. هاسکی ها برخی وقت ها در خانه هم هستند ولی سگ نگهبان فقط در باغ حضور دارد. به این دلیل حیوان خانگی خریدم که چون زیاد اهل اجتماع نیستم، دوست داشتم موجود زنده ای را در خانه داشته باشم که کنارم باشد و به او محبت کنم. نگهداری از یک موجود زنده و محبت کردن را دوست دارم؛ حالا چه گل باشد چه حیوان، اما تفاوت گل و گیاه با حیوان این است که حیوان وقتی محبت می بیند سریعا پاسخ محبت را می دهد.

او با اشاره به اینکه خرید و فروش حیوانات کار درستی نیست، ادامه می دهد: اما برخی کارها نشدنی است و با انجام ندادن یکی-دو نفر نمی شود جلوی آن را گرفت. با نخریدن من یا چند نفر دیگر این مشکل رفع نمی شود و باید یک قانون دراین باره وضع شود. فردی را می شناسم که چندسال پیش در خانه چندهکتاری اش توله شیر و مار داشت. اگر من و چند نفر دیگر حیوان نخریم، دیگرانی هستند که می خرند؛ بنابراین من با خودم می گویم یک حیوانی را از مغازه بخرم تا در فروشگاه اذیت نشود. قبل از خریدن تمامی حیوانات خانگی ام درباره شان تحقیق می کنم و مقالات مختلفی را می خوانم؛ مثلا برای هاسکی خیلی باید وقت گذاشت چون حیوانی اجتماعی است و حداقل پنج ساعت در روز باید با او بازی کرد وگرنه افسردگی می گیرد. برخی می گویند هاسکی متعلق به آب و هوای سرد است، اما من از افراد مختلفی مشورت گرفتم و گفتند این حیوان به ایران آورده شده، نسبت به آب و هوای اینجا هم مقاوم شده و اصلا اذیت نمی شود؛ همچنین این حیوان در ایران به جهان آمده و از ابتدا اینجا بوده است.

ضایع شدن حقوق حیوانات بیشتر در فروشگاه ها اتفاق می افتد

علی هم به دلیل این که از دوران کودکی خانه شان حیاط دار بوده، همواره حیواناتی نظیر جوجه، خرگوش و ... داشته است و ارتباط خوبی با حیوانات دارد. او معتقد است فرهنگ رفتار با حیوانات خانگی طی دهه های اخیر خیلی بهتر شده و البته هنوز هم بین مناطق مختلف شهری تفاوت هایی در رفتار با حیوانات وجود دارد. علی عنوان می نماید: در نقطه ای از شهر ممکن است چند حیوان را در یک قفس نگه دارند و صرفا در حد تغذیه مراقبشان باشند، اما در نقطه ای دیگر قفسی عظیم برای حیوانات بخرند و مدام حیوانات را به دامپزشکی و کلینیک ببرند. ضایع شدن حقوق حیوانات بیشتر در فروشگاه ها اتفاق می افتد. مغازه داران چندین حیوان را در یک قفس نگه می دارند اما زمانی که این حیوانی که طعم آزادی و طبیعت را نچشیده توسط فردی خریداری می شود و به جایی عظیمتر میرود، فضای بهتری را تجربه می نماید. همچنین آوردن حیوانات از فضای طبیعت به منزل هم اشتباه است. حیواناتی که از دشت به منزل آورده می شوند سریعا افسردگی می گیرند و می میرند.

او پیش بینی می نماید تا چندسال آینده همه مردم مثلا سگ داشته باشند؛ چراکه اکثرا در حال رفتن به سمت نگهداری از حیوان هستند و نسبت به چندسال گذشته انقلابی در این حوزه رخ داده است. علی ادامه می دهد: بازار حیوانات خانگی به طور پی در پی در حال اشباع شدن است. مثلا در سال های گذشته خرگوش لوپ، سگ هاسکی و ... قیمت بالایی داشتند، اما چون توله کشی های زیادی از آن ها شد، بازار اشباع شد و قیمتشان کاهش یافت. چشم روهم چشمی در این بازار زیاد است و افراد علاقه دارند حیوانی داشته باشند که دیگران ندارند. این حیوانات هم معمولا در اینجا فراوری نمی شوند و فقط وارداتی هستند؛ حیواناتی مثل کوالا، میمون، سنجاب و ... که گرایش مردم برای خریدشان افزایش یافته است.

علی خاطرنشان می نماید: من با توجه به نگهداری ای که خودم انجام می دهم معتقدم حقوق حیوانات را پایمال نمی کنم؛ حقوق حیواناتی پایمال می شود که از طبیعت به خانه آورده می شوند نه حیواناتی که از فروشگاه ها خریداری می شوند. مثلا بچه ای که از پرورشگاه به خانه ای می رود و خانواده ای از او مراقبت می نمایند بهتر حقوقش تامین می شود. همچنین این اتفاق در طول قرن ها با حیوانات اجرا شده است؛ گوسفند، گاو یا مرغی که سر سفره مردم می رود، این ها از ابتدا آزاد بودند بعد زیر یوق انسان آمدند.

برای پرنده ای که پیدا کردیم، آگهی دادیم

تجربه فاطمه از داشتن حیوان خانگی به زمانی برمی شود که حدود 9سال پیش پدرش از محل کارش یک پرنده آورده است. او می گوید: ماجرا از این قرار بوده که پرنده ای نفس نفس زنان به محل کار پدرم رفته بود و پدرم هم که دیده حال پرنده بد است، آب و غذا جلویش می گذرد و سپس پرنده با پدرم دوست شده و او را به خانه آورده است. ما هم همان اول برای این پرنده ای که پیدا نموده بودیم آگهی دادیم و حدود یک هفته ای در خانه ما بود و سپس مرد. حالمان خیلی بد شده بود و پدرم برایمان یک طوطی سبز رنگ خرید که تا سال 96 آن را داشتیم.

فاطمه معتقد است که پدیده حیوان خانگی با حقوق حیوانات تعارض دارد و تصریح می نماید: ما به جز همان پرنده ای که خریداری کردیم، سایر حیوانات خانگی ای که داشتیم از حیواناتی بودند که توسط خانواده های دیگر برای سرپرستی واگذار می شدند. حتی چندباری در و پنجره ها را باز می گذاشتیم تا پرنده ها بروند، اما خودشان نمی رفتند؛ این حیوانات نمی توانند در بیرون زندگی نمایند؛ چراکه از ابتدا در خانه عظیم شده اند. تا زمانی که تقاضا وجود داشته باشد، افراد سودجویی هم هستند که از حیوانات نسل کِشی می نمایند. البته رها کردن این حیوانات در خیابان هم کار درستی نیست. برای رهاسازی باید به مناطق مناسب برده شوند.

می ترسم گربه ام در بیرون نتواند غذا پیدا کند

یاسمین هم شهریور ماه سه سال گذشته با گربه ای مجروح در خیابان روبرو می شود، آن را به خانه می برد و تا اکنون هم از آن نگهداری می نماید. او بیان می نماید: مدتی از این گربه نگهداری و سپس او را رها کردیم که برود، اما بیرون نمی رفت و بعد از این مدت هم دیگر می ترسیم که این حیوان نتواند در خیابان زندگی کند و ما هم به آن وابسته شده ایم. معتقدم کاری که کردم با حقوق این حیوان در تعارض است و شاید خودخواهی نموده ام، اما می ترسم نتواند غذا پیدا کند، بدنش نسبت به آلودگی های خیابان دیگر مقاوم نباشد و حقش این نباشد که ولش کنیم تا برود؛ شاید هم من اشتباه می کنم و یک دقیقه زندگی کردن در بیرون از 10 سال زندگی در اینجا برایش ارزشمندتر باشد.

کدام حیوانات را می توانیم نگهداری کنیم؟

مسعود نبی دوست، یکی از فعالین محیط زیستی در گفت وگو با ایسنا درباره پدیده حیوانات خانگی می گوید: یک گروه از حیوانات هستند که طی سال های متمادی نگهداری شده و به گونه ای در بین انسان ها زندگی نموده اند که شاید کل نژاد و نسل شان از حیوان به این معنا که در طبیعت زندگی می نماید خارج شده ؛ به نظرم در کشور ما فقط در گونه های خاص گربه ها این رخ داده است. بر همین اساس هم یک شبکه فراوری شکل گرفته که به این حیوانات ظلم می نمایند و گزارش های متعددی وجود دارد که چطور این حیوانات را به نسل کشی وادار می نمایند. در حوزه این حیوانات قطعا این شبکه تقاضا باید از بین برود تا فراوری این حیوانات صرفا در حد زاد و ولد متعارف خودشان پیش برود و زیست نمایند، نه بهره کشی و توله کشی.

وی ادامه می دهد: در رابطه با گونه های دیگر حیوانات مثل سگ ها و سایر نژادهای گربه هایی که در حوزه حیوانات خانگی هستند، اگرچه افراد تصور می نمایند در حال بهاء دادن به این حیوانات هستند و هزینه های سنگین برای حیوان خانگی شان می نمایند اما این ها باید در چرخه طبیعی زندگی خودشان زندگی نمایند و بلایی که بر سر گونه های خاص حیوانی مثل پرشین آوردیم را سر دیگر نژادها نیاوریم. حیوانات باید در چرخه طبیعی زندگی خود در مجاورت انسان زندگی نمایند. تنها حوزه ای که نگهداری از یک حیوان پذیرفته شده است، نگهداری از حیوانات غیرنژادداری است که دچار آسیب شده اند و احتیاج به مراقبت دارند. فقط نگهداری حیوان آسیب دیده تا زمان بهبودی اش پذیرفتنی است.

نگهداری از برخی حیوانات خاص جرم انگاری شود

وی تاکید می نماید: اما حوزه ای که بسیار حساس و ضروری است تا به طور جدی درباره اش فعالیت شود، حوزه نگهداری برخی حیوانات خاص مثل سنجاب، ایگوانا و .. است که اگر این امر رواج پیدا کند، ممکن است هر انسانی تمایل داشته باشد یکی از آن ها را داخل خانه اش داشته باشد و باید محکم جلوی این امر ایستاد. حتی قابلیت این را دارد تا این مساله جرم انگاری شود؛ چراکه این حیوانات جزو گونه های مهم محیط زیست هستند. اگر این کار را نکنیم، ممکن است این حیوانات هم به انسان وابسته شوند، از چرخه طبیعی خود خارج شوند و باز هم یک گونه دیگر را از دست بدهیم. حیوانات باید در چرخه طبیعت زندگی و زاد و ولد نمایند و حتی توسط دیگر حیوانات خورده شوند. خورده شدن یک حیوان توسط حیوان دیگر جزئی از چرخه طبیعت است. این که یک حیوان را در محیط ایزوله خانه نگهداریم تفاوتی با از دست دادن آن گونه ندارد و درواقع آن حیوان را از طبیعت خارج نموده ایم.

هیچ قانونی برای مقابله با توله کشی حیوانات نداریم

برهانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حیوانات مشهد اظهار می نماید: ما تجربه دیگر کشورها را داریم؛ مثلا هلند برای سامان دادن به حوزه حیوانات خانگی برای سگ های نژاددار مالیات در نظر گرفت. این موضوع سبب شد تا هم به سگ های بومی توجه و هم این که جلوی توله کشی گرفته شود. در کشور ما مدام سگ ها در حال کوچکتر شدن هستند؛ چراکه افراد نمی توانند سگ های بومی که عظیم هستند را به خانه شان ببرند و رو به سگ های کوچکتر می آورند وگرنه همین سگ های بومی که شهرداری جمع آوری می نماید را با 55 هزار تومان هزینه واکسن هاری می توان نگهداری کرد. همچنین باید توجه کرد ما چیزی به نام سگ ولگرد نداریم. سال هاست در کوشش هستیم تا کسی از این عبارت استفاده نکند. این سگ ها فقط بلاصاحب یا بدون صاحب هستند. هیچ قانونی نداریم تا از حیوانات در مقابل افرادی که از آن ها توله کشی می نمایند حمایت کند. سگ ماده و مولدی که باید در سال تنها دو بار توله بدهد را عمدا جفت می اندازند تا چهار الی پنج بار توله بدهد. همه این سگ ها ظاهری خمیده دارند و دارای مسائل استخوانی و ... هستند.

شهرداری ها با سگ ها رفتار درستی ندارند

وی با انتقاد از رفتار شهرداری ها با سگ ها عنوان می نماید: وقتی به یک حیوان آزار می گوییم چرا فلان کار را انجام دادی، در جواب می گوید شهرداری سگ را می کشد، شما نگرانی که من سگ را بستم یا کتک می زنم؟ فیلم و گزارش های رفتارهای شهرداری های سراسر کشور با سگ ها را ببینید. چند وقت پیش فیلمی از یکی از شهرها منتشر شد که سگ ها را به صورت زنده داخل ماشینی که زباله ها را چرخ می نماید می انداختند یا شهرداری دیگری که با سم سگ ها را می کشت. همین سوله ده غیبی مشهد که شهرداری سگ ها را به آنجا می برد، دوسال گذشته که اولین بار ما به آنجا سر زدیم 1800 تا سگ داشت که ماهی 500 تا هم تلفات می داد، اما الان با کوشش هایی که صورت گرفت وضعش بهتر شده ولی کماکان اسفبار است. در چنین شرایطی، کسی که حیوانی را به خانه اش می برد و به او امکانات می دهد، لطف می نماید. در همین سوله مشهد از توله شیرخواره تا سگ پیر، سگ سالم و مریض کنار هم هستند.

پلنگ را هم اگر خانگی کنید دیگر نمی تواند بیرون زندگی کند

برهانی اضافه می نماید: گربه پرشین، همستر، خرگوش مینیاتوری و ... توان زندگی کردن در طبیعت را ندارند؛ به طور کلی هر حیوانی که اهلی شود دیگر نمی تواند در طبیعت زندگی کند. پلنگ را هم اگر خانگی کنید دیگر نمی تواند بیرون زندگی کند. در طی چند هزار سال انسان رفتاری با سگ نموده که سگ ها اهلی شده اند. این سگ از کجا باید تغذیه کند؟ ما هم که شهرها را تا جایی که می توانیم گسترش داده ایم و الان هم که همه جا ویلا ساخته می شود، قلمرو حیوانات را گرفته ایم. ما موظفیم تغذیه این حیوانات را فراهم کنیم. همچنین بنرهایی در سطح شهر نصب می شود که حقوق حیوانات را نوشته است، اما باید واضح بنویسند که سگ گردانی در خیابان ممنوع است تا افراد مطلع باشند. واضح بنویسند اگر سگ به خیابان بیاورید آن را از شما می گیریم و هر چه هم کوشش کنید نمی توانید سگتان را پس بگیرید. افرادی هستند که دو سال است کوشش می نمایند تا سگشان را پس بگیرند، اما به جایی نرسیده اند. سگ پاپی افراد می رود در سوله های مرگ در کنار سایر سگ های دیگر. حیوان که با پای خودش به خیابان نمی آید، صاحب بی اطلاعش می آورد، بعد حیوان مجازات می شود و در سوله های خراب قرار داده می شود.

آنچه از صحبت های فعالین حوزه حیوانات و مردم دریافت می شود این است که رعایت حقوق حیوانات خانگی با خلأ قانونی و نامطلعی برخی مردم روبرو است. حوزه ای که احتیاجمند سر و سامان دادن است تا محیط زیست و طبیعت گونه های خاص خودش را از دست ندهد و از درون تهی نشود.