ماجرای ابوریحان و درهای قصر شاه

به گزارش آفتاب صبا، ایسنا نوشت: فراگیری علم و دانش از سوی این دانشمند ایرانی فقط به دوران تحصیلش در ابتدای جوانی و قبل از آن محدود نمی گردد.

او پس از آنکه نامش حسابی بر سر زبان ها افتاد، بسیاری از شاهان زمانه، یعنی نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری، خواستار به خدمت گرفتن او بودند و برای کسب علم بیشتر حمایتش می کردند. آخرین و نامدارترین شاهانی که در دربارشان بود، محمود و مسعود و مودود هستند که هر سه از شاهان غزنوی اند. بیرونی سه دهه پایانی عمرش را در میانشان بود و منجم دربار آنان به شمار می رفت.

با الکتریسیته بدترین نوع زخم ها را درمان کنید!

روایتی ناراست از دوران محمود غزنوی وجود دارد که در کتاب چهارمقاله نظامی عروضی سمرقندی آمده. این داستان با وجود خیالی بودنش، چون بازتاب دهنده قدرت علمی و جایگاه مهم بیرونی در رشته ستاره شناسی است، خواندنی و درخور تأمل به شمار میرود:

سلطان روزی در باغ هزاردخت غزنین [...] بر فراز کوشکی که چهار در داشت نشسته بود و برای آنکه دانش ابوریحان را در علم نجوم بسنجد، از او خواست تا وی را خبر دهد که از کدام درِ کوشک بیرون خواهد رفت. ابوریحان پاسخ خود را به فرمان محمود بر کاغذی نوشت و در گوشه ای نهاد. آنگاه محمود، برای آنکه پیشگویی بیرونی غلط از آب درآید، فرمان داد بیل و تیشه آوردند و دیوار شرقی کوشک را بشکافند و درِ پنجمی پدید آورند. پس، از آن در بیرون رفت و فرمود تا پاسخ ابوریحان را بیاورند و بخوانند. ابوریحان نوشته بود که شاه از هیچ یک از درهای کوشک بیرون نمی رود، بلکه فرمان می دهد دیوار شرقی بنا را بشکافند تا از آنجا خارج گردد.

چنین داستان هایی ضمن اینکه گوشه ای از اهمیت علمی هر دانشمندی را نشان می دهد، جایگاه او را در بین مردم کوچه و بازار نیز تعیین می نماید. در واقع، این روایت، کاملاً عامیانه است و می توان گفت ساخته و پرداخته کسانی است که به وجود ابوریحان بیرونی افتخار می کردند، اما به زبان تخصصی و علمی نمی توانستند اهمیت و دستاوردهای او را آشکار نمایند؛ پس به خیالات پناه بردند و به زبان دنیای خودشان از او تعریف کردند.

لازم به ذکر است که بیرونی بارها طالع بینی و غیب گویی به وسیله دنیای ستارگان را نکوهش نموده بود و جایگاه فزونی برای این علم قائل بود. بعلاوه بیرونی ضمن نشست وبرخاست با سیاستمداران معروف زمان خود، با عالمان برجسته آن عصر چون ابن سینای نامدار نیز روابطی داشت.