عمل قلب باز؛ از نحوه انجام تا مراقبت های پس از آن
به گزارش آفتاب صبا، عمل قلب باز یکی از پیچیده ترین و حیاتی ترین روش های درمانی در دنیای پزشکی است که به عنوان نجات بخش بیماران قلبی شناخته می گردد. این جراحی در مواقعی انجام می گردد که قلب با مسائلی از جمله نارسایی قلبی یا مسائل مادرزادی دست و پنجه نرم می نماید. در این مقاله از خبرنگاران مگ، نگاهی جامع به فرایند جراحی قلب باز، انواع آن و مراقبت های پس از آن خواهیم داشت. پس تا سرانجام همراه ما باشید.
عمل قلب باز چیست؟
عمل قلب باز یک روش درمانی است که برای برطرف بیماری و عارضه های قلبی مانند نارسایی قلب، نقایص مادرزادی و مسائل قلبی از بدو تولد، آریتمی، آنوریسم آئورت قلبی و بیماری های عروق کرونر انجام می گردد. در این عمل، جراحان قفسه سینه بیمار را باز می نمایند تا مستقیماً به قلب دسترسی پیدا نمایند.
مطلب مرتبط: آنژیوگرافی، آنژیوپلاستی و استنت گذاری چه هستند و چه تفاوتی دارند؟
روش های انجام جراحی قلب باز
جراحی قلب باز به دو روش انجام می گردد:
- روی پمپ یا آن پمپ (On-pump): در این روش، یک دستگاه بای پس به قلب و ریه شما متصل و موقتاً جایگزین این 2 اندام می گردد. این دستگاه خون را در بدن شما گردش می دهد و از قلب شما دور می نماید. در این شرایط در قلب دیگر خون جریان ندارد و جراح قلبی را که نمی تپد و در آن خون جریان ندارد را عمل می نماید. پس از اتمام عمل، جراح دستگاه را جدا می نماید و قلب شما دوباره شروع به کار می نماید.
- خارج پمپ یا آف پمپ (Off-pump): جراحی آف پمپ که با نام جراحی قلب تپنده نیز شناخته می گردد، روی قلبی انجام می گردد که همچنان به ضربان خود ادامه می دهد. این روش فقط برای پیوند عروق کرونر (CABG) استفاده می گردد.
عمل قلب باز چگونه انجام میگردد؟
جراحی قلب باز یک عمل پیچیده است که مراحل آن بسته به نوع بیماری قلبی و روش جراحی متفاوت می باشد. اما به طور کلی، مراحل این عمل به توضیح زیر است:
- ایجاد برش: ابتدا جراح یک برش نسبتا بزرگ 8 تا 10 اینچی در وسط قفسه سینه ایجاد می نماید تا به قلب دسترسی پیدا کند.
- باز کردن قفسه سینه: سپس تمام یا قسمتی از استخوان سینه برش داده شده و دنده ها از هم جدا می شوند تا فضای کافی برای انجام عمل ایجاد گردد.
- استفاده از دستگاه بای پس (در صورت احتیاج): درصورت احتیاج برای توقف موقت فعالیت قلب و ریه، از دستگاه بای پس استفاده می گردد. تا جراح بتواند جراحی را انجام دهد.
- ترمیم قلب: جراح با توجه به نوع بیماری، اقدام به ترمیم قسمت آسیب دیده قلب می نماید.
- بازگرداندن فعالیت قلب: پس از اتمام عمل ترمیم، فعالیت قلب مجدداً برقرار می گردد. در بعضی موارد، ممکن است برای شروع مجدد ضربان قلب، از شوک الکتریکی خفیف استفاده گردد.
- جدا کردن بای پس: درصورتی که از دستگاه بای پس استفاده شده باشد، پس از شروع مجدد فعالیت قلب، دستگاه جدا می گردد.
- بستن قفسه سینه: برش ایجاد شده در استخوان سینه با استفاده از سیم بسته می گردد.
- بستن برش ها: در آخر برش اصلی ایجاد شده روی پوست بخیه زده می گردد.
پس از جراحی قلب باز چه اتفاقی می افتد؟
بعد از عمل جراحی، دو یا سه لوله در قفسه سینه بیمار قرار خواهد داشت که به تخلیه مایع از نواحی اطراف قلب یاری می نماید. بعلاوه ممکن است خطوط داخل وریدی (IV) در بازوی بیمار برای تامین مایعات و یک کاتتر (لوله نازک) در مثانه برای خارج کردن ادرار داشته باشد.
بسته به نوع عمل جراحی، بیمار ممکن است یک یا چند روز در بخش مراقبت های ویژه (ICU) بیمارستان بستری گردد. سپس به بخش مراقبت های عادی منتقل می گردد تا 3 یا 7 روز بعدی را در آنجا بگذراند.
پس از جراحی، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید که طبیعی هستند:
- یبوست (یک عارضه جانبی رایج مسکن های قوی)
- افسردگی یا نوسانات خلقی
- بی خوابی (مشکل خوابیدن)
- کاهش اشتها
- مسائل حافظه
- درد عضلانی در ناحیه قفسه سینه
- درد، کبودی و تورم جزئی در محل برش
- خستگی
اما اگر موارد زیر را تجربه کردید باید با دکتر قلب خود تماس بگیرید:
- تپش بالای قلب
- احساس درد شدید در اطراف جراحت های قفسه سینه (به غیر از ناراحتی طبیعی در محل برش)
- خونریزی از زخم های سینه
- تنگی نفس
- تب و لرز
- استفراغ
- علائم بروز عفونت در جراحت های قفسه سینه مانند ترشح و قرمزی
- گفتار نامفهوم یا سایر علائم سکته مغزی
مراقبت های بعد از عمل قلب باز
وقتی آماده برگشت به خانه شدید، پزشک به شما می گوید که چه کارهایی می توانید انجام دهید و چه کارهایی را نباید انجام دهید. بعلاوه، برنامه ای برای توان بخشی به شما ارائه می دهد تا زودتر بهبود پیدا کنید. از جمله مهم ترین اقداماتی که برای تسریع روند بهبود خود بعد از عمل باید انجام دهید عبارتند از:
از محل ایجاد برش به خوبی مراقبت کنید
تا زمان بهبود جای زخم ها باید مطابق دستورالعمل پزشک برای دوش گرفتن عمل کنید و مراقبت های لازم را انجام دهید. بعلاوه باید به طور منظم محل برش را آنالیز کنید که دچار عفونت نگردد. موارد زیر از مهم ترین علائم نشان دهنده بروز عفونت هستند:
- ترشح چرک از محل برش
- قرمزی اطراف برش
- درد شدید
- تب
برای مدیریت درد طبق توصیه پزشک عمل کنید
پس از عمل ممکن است دردهایی مثل درد عضلانی، گلودرد، درد در محل های برش یا درد ناشی از لوله های قفسه سینه را تجربه کنید. پزشک شما برای مدیریت این دردها داروهای مسکن را تجویز خواهد نمود که می توانید در خانه مصرف کنید. دقت کنید که حتما داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید.
به میزان کافی بخوابید
خواب کافی برای بهبود بسیار مهم است. بنابراین باید به میزان کافی در طول شبانه روز بخوابید. برای بهبود کیفیت خواب، می توانید از روش های آرامش بخشی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا بهره ببرید. درصورتی که مسائلی مانند بی خوابی، کابوس و یا وحشت شبانه را تجربه می کنید. با پزشک خود مشورت کنید. بعلاوه یک درمانگر یا روانشناس می تواند به شما در حل این مسائل یاری کند.
در برنامه های توانبخشی شرکت کنید
شرکت در یک برنامه توانبخشی قلبی به شما یاری می نماید تا سریع تر به فعالیت های روزمره خود برگردید. این برنامه معمولاً چندین بار در هفته و به صورت سرپایی انجام می گردد و شامل تمرینات ورزشی، آموزش در خصوص تغییر سبک زندگی و مدیریت استرس است.
رژیم غذایی بعد از عمل قلب باز
برای حفظ سلامتی قلب پس از عمل جراحی، تغذیه نقش بسیار مهمی ایفا می نماید. رژیم غذایی شما باید شامل مواد غذایی زیر باشد:
- گوشت های کم چرب: گوشت سفید مانند مرغ و ماهی را به صورت آب پز یا کبابی و بدون پوست مصرف کنید. از مصرف گوشت قرمز چرب خودداری نموده و در صورت مصرف، حتماً چربی های اضافی آن را جدا کنید.
- غلات کامل: غلات کامل مانند برنج قهوه ای، نان سبوس دار، جو دوسر و ماکارونی سبوس دار سرشار از فیبر هستند و به کنترل قند خون و کاهش کلسترول یاری می نمایند.
- ماهی های چرب: ماهی هایی مانند سالمون، قزل آلا و ساردین حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند که برای سلامت قلب بسیار مفیدند. سعی کنید هفته ای حداقل دو بار از این ماهی ها در رژیم غذایی خود بهره ببرید.
- لبنیات کم چرب: شیر، ماست و پنیر کم چرب منابع خوبی از کلسیم و پروتئین هستند. برای کاهش چربی مصرفی، از انواع کم چرب این محصولات بهره ببرید.
- چربی های سالم: روغن زیتون، آووکادو، آجیل و دانه ها، حاوی چربی های سالم هستند که به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب یاری می نمایند.
- میوه ها و سبزیجات: مصرف روزانه میوه ها و سبزیجات رنگی مختلف، به علت داشتن فیبر، ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها، برای سلامت قلب بسیار مفید است.
- آب: آب فراوان بنوشید تا بدن خود را هیدراته نگه دارید و عملکرد کلیه ها را بهبود دهید.
مطلب مرتبط: کدام چای یا دمنوش برای سلامت قلب مفیدتر است؟
چه غذاهایی پس از عمل قلب باز نخوریم؟
بعضی از غذاهایی که باید از مصرف آن ها خودداری کنید یا مصرفشان را محدود کنید عبارتند از:
- چربی های ترانس و اشباع شده: این نوع چربی ها سطح کلسترول بد خون را افزایش می دهند و خطر بیماری های قلبی را بالا می برند. چربی های ترانس شامل غذاهای فرآوری شده، سرخ شده، کره، روغن های جامد و محصولات لبنی پرچرب می شوند.
- مواد دارای قندهای مصنوعی: نوشابه های گازدار، آب نبات، شیرینی ها و غذاهای فرآوری شده حاوی مقادیر زیادی قند هستند که می توانند به افزایش وزن، دیابت و بیماری های قلبی منجر شوند. از مصرف این نوع غذاها به شدت پرهیز کنید.
- نمک: نمک دشمن قلب است زیرا باعث افزایش فشار خون می گردد که یکی از عوامل بیماری های قلبی است، می گردد. بنابراین تا جای ممکن از مصرف غذاهای کنسرو شده، شور و فرآوری شده پرهیز کنید.
- غلات تصفیه شده: این نوع غلات فیبر کمی دارند و به سرعت قند خون را افزایش می دهند. توصیه می گردد به جای نان سفید، برنج سفید و ماکارونی سفید از انواع سبوس دار آن ها بهره ببرید.
- الکل: مصرف زیاد الکل می تواند به قلب آسیب برساند و فشار خون را افزایش دهد.
در مجموع؛ عمل قلب باز ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما با مراقبت های دقیق و پیروی از دستورات پزشک، خیلی راحت می توانید دوران نقاهت این عمل را پشت سر بگذارید و به زندگی عادی خود بازگردید. از انتخاب رژیم غذایی مناسب تا شرکت در برنامه های توانبخشی، تمامی این مراحل در بهبود سریع تر و افزایش کیفیت زندگی پس از انجام این عمل مؤثر هستند. به یاد داشته باشید که مراقبت پس از عمل، به میزان خود جراحی اهمیت دارد و می تواند به شما یاری کند تا سلامت قلبتان را حفظ نموده و از زندگی لذت ببرید.
این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.
منابع: blkmaxhospita | healthline | clevelandclinic
منبع: دیجیکالا مگ