انواع ابرها؛ ابرها چگونه تشکیل می شوند و چه پیامی با خود بهمراه دارند؟ - آفتاب صبا

خبرنگاران | سرویس علوم - حتما شما هم تا به حال انواع ابر ها را در آسمان مشاهده نموده اید. اما آیا از خود پرسیده اید که هر کدام از این ابر ها چگونه تشکیل می شوند، چه اسمی دارند یا در چه فاصله ای از ما قرار گرفته اند؟ برای پاسخ به این سوالات و آشنایی با انواع ابر ها با ما همراه باشید.

ابر چیست وچگونه تشکیل می شود؟

توده ای از قطرات ریز در طبقات میانی و پایینی اتمسفر ابر را تشکیل می دهند. این توده از قطرات ریز آب تشکیل شده است. قطرات ریز آب در اثر حرارت و گرمای خورشید تبخیر شده و به اتمسفر می فرایند. با بالا رفتن آهسته این قطرات، لایه های نازک ابر و ابر های پوششی و گسترده که به ابر های پوششی معروفند به وجود می آیند و با بالا رفتن سریع آن یا ناپایدار شدن هوا ابر های گل کلمی که به آن ها ابر های جوششی می گویند، تشکیل می شود.

در واقع تفاوت در شدت و سرعت تراکم قطرات آب باعث به وجود آمدن اشکال مختلف ابر می شود. ابر ها را یا بر اساس ارتفاع یعنی ابر های سطح بالا، ابر های سطح متوسط، ابر های سطح پایین و یا بر اساس شکل ظاهری و نامشان به ابر های سیروس، ابر های کومولوس، ابر های باران زا و... تقسیم بندی می نمایند.

انواع ابر ها

نامگذاری انواع ابر بر اساس شکل آنها و دسته بندی آنها بر اساس ارتفاعشان انجام گرفته است.

1. ابر های بلند

ابر های بلند معمولا نوک قله ها وجود دارند و یک آب و هوای استثنایی در ارتفاعات را به وجود می آورند که به خاطر وجود کریستال ها در هوا است. ابر های بلند به سه دسته ابر های سیروس، سیرواستراتوس و سیرو کومولوس تقسیم می شوند.

1-1. ابرهای سیروس Ci

ابر های سیروس به شکل باریک و سفید در آسمان ظاهر می شوند. این ابر ها پیغام یک هوای خوب در آینده نزدیک را می دهند. همچنین نشان دهنده تغییر الگوی آب و هوایی تا 24 ساعت آینده هستند. با مشاهده جهتی که ابر به سمت آن می دهد، می توان حرکت جبهه آب را پیش بینی کرد.

1-2. ابرهای سیرو استراتوس Cs

این نوع ابر ها همه آسمان را مانند یک صفحه در بر می گیرند. پیغامی که می دهند آب و هوای مرطوب تا 12 الی 24 ساعت آینده است.

1-3. ابرهای سیرو کومولوس Cc

گروهی از ابر های رگه دار که ظاهرا خیلی مرتب کنار هم قرار می گیرند. در بیشتر نواحی، وجود چنین ابری خبر از آب و هوای خوب برای آینده نزدیک را دارد. اما در مناطق استوایی (بستگی به فصل)، نشانگر طوفان یا رعد و برق است.

2. ابر های میانی

ابرهای میانی را می توان یکی دیگر از انواع ابرها دانست. ابر های میانی از قطرات آب و یا گا ها از یخ تشکیل می شوند. این ابر ها در آسمان معمولا جلوی عبور نور خورشید را می گیرند. ابر های میانی به دو دسته آلتواستراتوس و آلتو کومولوس تقسیم می شوند.

2-1. ابرهای آلتو استراتوس As

این ابر ها به رنگ آبی و خاکستری اند و کل آسمان را می پوشانند. پیغام این ابر ها در راه بودن یک طوفان است.

2-2. ابرهای آلتو کومولوس Ac

این ابر ها به رنگ سفید و خاکستری اند و کل آسمان را می پوشانند. نور خورشید قادر به عبور از بین این ابر ها نیست. وجود این ابرها در یک صبح در آسمان نشان دهنده یک بعد از ظهر طوفانی است.

3. ابر های پایین

سومین نوع از انواع ابرها، ابراهای پایینی است. این ابر ها از قطرات آب یا برف تشکیل می شوند. معمولا اطراف ساختمان های بلند در حال چرخش هستند. این ابر های پایین جلوی نور خورشید را می گیرند و باد و رطوبت ایجاد می نمایند. معمولا بصورت متوسط زیر 6500 پا یا همان 2 کیلومتر از سطح دریا قرار دارند و بیشتر مورد توجه خلبان ها هستند و مسائل بیشتری برای خلبان ها ایجاد می نمایند، با توجه به مسائل ایمنی پرواز در این سطح از ارتفاع، وجود چنین ابر هایی بیشترین تاثیر بر روی هواپیما را دارد و پدیده آشفتگی هوا یا توربالانس را به وجود می آورند.

ابر های پایین به سه دسته استراتوس، استراتوکومولوس، و نیمبواستراتوس تقسیم می شوند.

3-1. ابر های استراتوس St

این ابر ها به صورت یک تکه بعد از بلند شدن مه از روی زمین تشکیل می شوند. به همین دلیل ابر های استراتوس شبیه یک دسته مه هستند. این ابر ها نم نم باران یا برف های سبک را با خود به همراه می آورند.

3-2. ابر های استراتوکومولوس Sc

ابر های سفید و خاکستری که به صورت پنبه ای و قلمبه هستند را استراتوکومولوس می گویند. در ارتفاعات پایین می چرخند و به صورت دسته ای هستند و کل آسمان را پوشش نمی دهند.

3-3. ابرهای نیمبواستراتوس Ns

آسمان دلگیر و تیره را این ابر های نیمبواستراتوس به وجود می آورند. نشان دهنده بارش باران در همان لحظه یا در آینده خیلی نزدیک هستند.

4. ابر های عمودی

این دسته از انواع ابر ها، حرکت عمودی دارند و از پایین آغاز می شوند و به ارتفاعات خیلی بلند می رسند. این ابر ها به دو دسته کومولوس و کومولونیمبوس تقسیم می شوند.

4-1. ابرهای کومولوس Cu

تکه پنبه های سفید و گل کلمی موجود در آسمان را کومولوس می نامند. اگر این ابر ها در ارتفاع پایین باشند، نشان دهنده هوای خوب و عالی است، ولی اگر در جهت عمودی حرکت نمایند یک طوفان عظیم در راه است.

4-2. ابرهای کومولونیمبوس Cb

کومولونیمبوس ابر های کومولوس رشد نموده هستند که به شکل سندانی است. (یعنی قسمت بالایی پهن تر از قسمت پایین است.) جهت های نوک تیز ابر نشان دهنده این است که طوفان به کدام سمت قرار است حرکت کند. این ابر ها طوفان های عظیم، رعد و برق و گردباد ها را به همراه دارند.

دیگر انواع ابر ها

انواع دیگری از ابر ها نیز هستند که بیشتر در بحث خلبانی و هوانوردی اهمیت دارند. نام این ابر ها عبارتند از:

• ابر های استراتوس فراکتوس (Stratus Fractus) و کومولوس فراکتوس (Cumulus Fractus) که ترکیبی از Ns و As هستند.
• ابر های آلتوکومولوس کاستلانوس (Altocumulus Castellanus) که در اتمسفر غیرپایدار ایجاد می شوند و بیشتر Cu هستند.
• ابر های لنتیکولاریس (Lenticularis) که شبیه به لنز هستند و معمولا در کنار کوه ها همراه با توربالانس زیاد تشکیل می شوند.
• ابر های نوکتیلوسنت (Noctilucent) ابر های نازک دارای کریستال های یخی که در ارتفاعات بسیار بالا در لایه مزوسفر تشکیل می شوند.

ابر ها چگونه تغییر شکل می دهند؟

اگر در هوا بادی بوزد جریان هوا یک قطعه ابر را از شکلی به شکل دیگر در می آورد و هنگامی که باد نمی وزد تغییر شکل ابر ها از طریق جریان هوای گرم به وجود می آید. به این گونه که هوای گرم به بدلیل سبک تر بودنش به سمت بالا حرکت می نماید و همین جریان هوای گرم باعث تغییر شکل ابر ها می شود، چون با جریان هوای گرم قطرات موجود در لبه های ابر ها بخار شده و با جریان هوا جابجا می شوند، سپس در منطقه ای دیگر به شکلی جدید ابر تشکیل می شود.

کاربرد ها و اهمیت شکل ابر ها در چیست؟

هوا شناسان از ابر برای پیش بینی کوتاه مدت هوا استفاده می نمایند. همچنین خلبانان در هر نوع وسیله پروازی از ابر ها به عنوان یک راهنما استفاده می نمایند. بعضی ابر ها نشان دهنده خطر و بعضی دیگر بی خطر هستند.

همچنین افرادی که در طبیعت زیاد گشت و گذار می نمایند مثل کوه نوردان، جنگل نوردان و... برای معین شرایط جوی هوا از ابر ها یاری می گیرند.

در ادامه تصویر چند نمونه از ابرهای نادر را باهم می بینیم...

• ابرهای عدسی وار

نشانگر حرکات پیچیده و فوق العاده اتمسفر هستند. ابرهای عدسی وار، صاف و شبیه عدسی هستند و زمانی شکل می گیرند که هوا در محدوده کوه ها بالا می رود.

وقتی هوا از کوه بالاتر رفت، دوباره به سطح پیشین خود بازمی شود. همان طور که هوا پایین می آید، گرم شده و ابر تبخیر می شود. این اتفاق می تواند تکرار شود که در این صورت حجم هوا به شکل گیری یک ابر عدسی وار دیگر امکان می دهد. بدین ترتیب، رشته ای از ابرها شکل می گیرد که فراتر از کوه ها گسترش می یابند. تماس باد با کوه ها و دیگر سطوح زمین، از جمله جزییات بسیاری هستند که باید در شبیه سازهای کامپیوتری وارد شوند و به پیش بینی دقیقی از آب وهوا یاری نمایند.

• ابرهای ماماتوس

این ابر پس از گردباد تشکیل می شود و به گلوله های پشمی عظیم در کنار یکدیگر با رنگ تیره در آسمان نمایان می شود.

• ابرهای نیلوفری

ابر نیلوفری قبل از طوفان به صورت یک رول در پایین لایه جو تشکیل می شود و در شمال استرالیا قابل مشاهده است. این پدیده در آلمان، ایالات متحده امریکا، انگلستان و روسیه نیز مشاهده شده است.

• ابرهای یوفو

این ابرها بر اثر جاذبه زمین به وجود می آیند و یکی از زیباترین و نادرترین انواع ابرها به شمار می فرایند که ظاهر آنها به بشقاب پرنده شباهت دارد.

• ابرهای صبح افتخار

در استرالیا ابرهایی به صورت لوله ای نزدیک به زمین تشکیل می شوند که به آن ها صبح افتخار گفته می شود.

پس از مطالعه این مقاله سرتان را روبه آسمان بالا ببرید، اگر ابری در آسمان وجود نداشته باشد، یعنی هوا خوب است. اما اگه ابری در آسمان مشاهده می کنید با توجه به نکات گفته شده آن را شناسایی کنید.