پاسخ به سوالات رایج و ابهامات واکسن کرونا - آفتاب صبا

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایسنا، دکتر سیدعلیرضا ناجی استاد تمام ویروس شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به آخرین اخبار و مسایل مرتبط با واکسن کرونا، اظهار کرد: در حال حاضر حدود 200 شرکت و مرکز تحقیقاتی در سطح بین المللی در زمینه فراوری واکسن کووید 19 کار می نمایند که در این میان واکسن فایزر پس از طی مراحل تحقیقاتی و کارآزمایی ، هم اکنون تاییدیه های نهایی و مجوز توزیع عمومی را دریافت نموده و چند واکسن دیگر نیز در مراحل تایید نهایی قرار دارند.

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری با بیان اینکه در حال حاضر سه دسته واکسن به عرصه عمل رسیده اند، گفت: واکسن های فراوری شده از ویروس های غیرفعال مانند واکسن چینی، واکسن های دارای وکتور (وکتورهایی از جنس ویروس و پروتئین های حاوی ویروس سارس 2 یا همان عامل کووید) و دسته سوم واکسن های ژنومیک از جنس ژنوم یا RNA مانند واکسن فایزر این سه دسته واکسن را تشکیل می دهند.

کلیه واکسن های ارزیابی شده بالای 90 درصد کارایی داشته اند

این استاد دانشگاه با بیان اینکه کلیه واکسن های ارزیابی شده تا به امروز تأثیرگذاری بسیار مطلوب و بالای 90 درصد کارایی داشته اند، گفت: البته جنس و نوع مکانیسم تأثیر هر واکسن در ایجاد ایمنی در بدن متفاوت است؛ بعضی ویروس های کشته شده هستند مانند واکسن آنفلوآنزا؛ بعضی دیگر حامل بیولوژیک دارند که باعث واکنش سیستم ایمنی بدن در مقابل آن می گردد و دسته بعدی نیز از جنس ژنوم بوده و مانند آن در بدن تکثیر می شوند؛ در واقع همه این واکسن ها با وجود مکانیسم های مختلف اما کارایی بسیار بالایی دارند.

ناجی با تاکید بر اینکه واکسن یکی از مصون ترین محصولاتی است که بشر تا به امروز در صنایع پزشکی فراوری نموده، بیان کرد: در خصوص فراوری واکسن مقررات و استانداردهای خاصی وجود دارد که تا پیش از اطمینان نسبت به ایمنی بالا وارد بازار نمی گردد، به عبارتی تمامی واکسن ها فارغ از کشور و شرکت فراورینماینده در صورت کسب تاییدیه سازمان بهداشت جهانی و سایر سازمان های معتبرهمچون FDA؛ مفید، موثر و ایمن خواهند بود.

شاخص های اصلی اولویت بندی تزریق واکسن در جوامع

وی همچنین با تاکید بر اینکه کنترل و مهار پاندمی کرونا راه حلی بجز واکسن ندارد، در رابطه با اهمیت اولویت بندی تزریق واکسن در جوامع، اظهار کرد: در تمامی کشورها برای مصرف واکسن گام بندی تعیینی وجود دارد، به عبارت دیگر ابتدا گروه های هدف و حساس جامعه شناسایی و اولویت بندی شده و سپس نسبت به تزریق واکسن اقدام می گردد. بر این اساس تزریق واکسن بر مبنای ریسک برخورد با ویروس و نوع بیماری در افراد جامعه اولویت بندی می گردد؛ معمولاً پرسنل پزشکی و کادر درمان به دلیل ریسک بالای برخورد با ویروس، افراد دارای بیماری های زمینه ای ریوی، متابولیک و ضعف سیستم ایمنی و همچنین سالمندان به ترتیب در اولویت تزریق واکسن قرار دارند و بعد از آن گروه های سنی پایین تر قرار دارند.

20 میلیون نفر؛ جمعیت در اولویت تزریق واکسن در کشور

ناجی با بیان اینکه بر اساس آمار، جمعیت در اولویت تزریق واکسن در کشور ما حدودا 20 میلیون نفر برآورد شده است، اظهار کرد: اولویت دولت و وزارت بهداشت نیز تامین واکسن به همین میزان اولیه از مبادی و روش های مختلف است. البته برای ایجاد ایمنی جمعی به وسیله واکسن باید درصد تعیینی از جامعه واکسیناسیون شوند که این رقم در کشور ما چیزی حدود 50 تا 60 میلیون نفر است.

ایجاد ایمنی گله ای در جامعه غیرقابل دستیابی و غیراخلاقی است

این استاد دانشگاه در بخش دیگر گفت وگو درباره اینکه ایمنی جمعی حاصل از عفونت طبیعی کووید بهتر است یا ایمنی حاصل از واکسن؛ اظهارات بعضی مبنی بر ایجاد ایمنی گله ای در جامعه را غیرقابل دستیابی و بسیار غیراخلاقی دانست و گفت: مشکل منطق این ادعا این است که نمی توان پیش بینی کرد که چه کسی بدون صدمه و عوارض از بیماری کووید رهایی پیدا می نماید. از طرف دیگر با توجه به تمامی ناشناخته ها و محدودیت های مربوط به این اپیدمی همچون ظرفیت محدود بیمارستان ها و توانایی و قدرت پاسخ ایمنی متفاوت افراد؛ انتخاب و ترجیح عفونت طبیعی بر واکسن یک تفکر بسیار خطرناک و ارتجاعی و حاصل عدم درک مناسب طبیعت بیماری کووید و تنوع سیستم دفاعی بدن در بیماران متفاوت است.

وی مزیت اصلی واکسن را قابل پیش بینی و ایمن بودن آن به واسطه طراحی بهینه و ایجاد واکنش ایمنی موثر بیان کرد و گفت: اگرچه هنوز اطلاعات ما درباره واکسن کووید کافی نیست اما حداقل می دانیم که واکسن های تایید شده فعلی به صورت قابل پیش بینی از بیماری پیشگیری نموده و نسبت به عفونت های طبیعی (افراد مبتلا به کووید) واکنش و ایمنی قوی تری ایجاد می نماید.

کدام بهتر است؛ ایمنی حاصل از عفونت طبیعی کووید یا واکسن؟

ناجی با اشاره به ایمنی ایجاد شده ازعفونت طبیعی در مقایسه با ایمنی به وسیله واکسن، با اشاره به طیف وسیع پاسخ ایمنی و سطح متفاوت آنتی بادی در بدن افراد بهبود یافته از بیماری کووید 19، گفت: توصیه اصلی این است که همه افراد جامعه نسبت به دریافت واکسن اقدام نمایند، چراکه میزان و سطح ایمنی ناشی از عفونت طبیعی در افراد مختلف بسیار گسترده و متنوع بوده و قابل پیش بینی نیست، به عنوان نمونه سطح آنتی بادی در بدن مبتلایان خفیف ظرف مدت چند ماه کاهش پیدا می نماید.

وی با بیان اینکه گوناگونی در پاسخ ایمنی از عفونت طبیعی می تواند از تفاوت در میزان مواجهه فرد با ویروس ناشی گردد، بیان کرد: این در حالیست که به وسیله واکسن، همه افراد دوز مناسب و یکسانی دریافت می نمایند که می تواند پاسخ ایمنی قوی و موثری ایجاد کند.

آیا جوانان و افراد سالم به واکسن احتیاج دارند؟

ناجی همچنین خطاب به افرادی که جوانی و سلامت جسمی را بهانه ای برای عدم تزریق واکسن و تمایل برای ایجاد ایمنی به وسیله عفونت طبیعی می دانند، شرح داد: انتخاب دریافت بیماری کووید برای ایجاد ایمنی به وسیله عفونت طبیعی یک انتخاب بسیار خطرناک است و اگرچه بیشتر افراد این بیماری را بدون مشکی طی می نمایند ولی همچنان خطر عفونت طبیعی و عوارض ناشی از آن بسیار بالاتر از واکسن است.

این استاد ویروس شناسی با بیان اینکه هنوز علت اصلی ابتلای بعضی به نوع شدید کووید کاملا روشن نیست، بیان کرد: مطالعات نشان داده که گاهی حتی افراد فاقد بیماری زمینه ای شناخته شده نیز به علت رخداد بعضی موتاسیون ها در ژن های سیستم ایمنی، نسبت به کووید حساس تر هستند. بنابراین اگرچه ممکن است بیشتر مبتلایان از بستری در بیمارستان و مراقبت های ویژه بی احتیاج باشند، اما هیچ کس در برابر ابتلا به نوع شدید بیماری مصون نیست.

وی ادامه داد: علاوه بر این یک سوم بهبودیافتگان از عوارض طولانی مدت کووید همچون خستگی مفرط و تپش قلب و بعضی دیگر از عوارض تا ماه ها رنج می برند، این در حالیست که واکسن های تایید شده کووید بر روی ده ها هزارنفر آزمایش شده و تا به امروز هیچ گونه عوارض جدی جانبی از آن ها گزارش نشده است.

آیا بهبودیافتگان کرونایی هم باید واکسن بزنند؟

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری درباره تزریق واکسن به بهبودیافتگان کرونایی، با بیان اینکه هنوز اطلاعات درباره مدت زمان ایجاد ایمنی و میزان فراوری آنتی بادی خنثی نماینده در بهبودیافتگان کامل نیست، شرح داد: تزریق واکسن برای این دسته از افراد جامعه نیز ایمن و مفید فایده بوده و هیچ نگرانی بابت تقویت مجدد سیستم ایمنی در مقابل کووید وجود ندارد. علاوه بر این حدود 10 درصد داوطلبان شرکت نماینده در کارآزمایی بالینی واکسن، سابقه ابتلا به کووید را داشته اند.

این استاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به پیچیدگی های ویروس کووید 19، در ادامه شرح داد: ممکن است ایمنی کافی و مناسب در بدن بهبودیافته ایجاد نگردد و افراد بر مبنای ژنتیک و در سنین مختلف واکنش های متفاوتی دیر یا زود، قوی یا ضعیف، خنثی نماینده یا غیرخنثی نماینده نسبت به عفونت طبیعی بروز دهند؛ بنابراین جهت تحقق ایمنی جمعی در جامعه، در صورت امکان پذیری باید واکسیناسیون به صورت عمومی انجام گردد.

وی با تاکید بر اینکه توصیه این است که بهبودیافتگان نیز نسبت به تزریق واکسن اقدام نمایند، 90 روز بعد از ابتلا را زمان مناسب دریافت واکسن برای بهبودیافتگان دانست و گفت: البته باید با برنامه ریزی تعیین، اولویت اول تزریق واکسن برای گروه های پر ریسک و در معرض خطر باشد و به نظر می رسد که بهبودیافتگان و بچه ها در اولویت های آخر هستند.

منعی برای تزریق واکسن به گروه های سنی و جمعیتی مختلف وجود ندارد

این استاد دانشگاه با بیان اینکه منعی برای تزریق واکسن به گروه های سنی و جمعیتی مختلف وجود ندارد، گفت: البته واکسن های فعلی هنوز در گروه سنی زیر 12 سال آنالیز نشده و اگرچه این گروه سنی جزو گروه های در معرض خطر نیستند، اما واکسن های فراوری شده از ویروس کشته شده معمولا برای هیچ یک از گروه های سنی خطرناک نیست.

رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی با بیان اینکه واکسن های فعلی بیشتراً ویروس زنده نبوده و حتی اگر ماهیت تکثیری داشته باشند مانند ژنوم تنها پیغام پروتئین را منتقل می نمایند، گفت: بنابراین واکسن های فعلی کاملا ایمن بوده و برای همه گروه های جمعیتی قابل استفاده و کاراست.

پاسخ به مخالفان واکسیناسیون

ناجی در بخش دیگر گفت وگو با اشاره به اظهارات غیرعلمی و غیرمستند بعضی در مخالفت با واکسیناسیون و درمان های نوین، گفت: این مخالفت ها چیز جدیدی نیست و از صدها سال قبل همواره اظهارات غیرمستند و کوشش هایی برای مخالفت با پزشکی مدرن وجود داشته است؛ با این حال صحبت بنده خطاب به مردم این است که تنها برای چند دقیقه دنیای بدون واکسن را طی 100 یا 150 سال گذشته تصور کنید و ببینید که چقدر دنیای سیاه و تاریکی خواهد شد.

وی ادامه داد: بسیاری از پیشرفت های حوزه پزشکی مدیون علم واکسن سازی است، بسیاری از اپیدمی ها و بیماری های فراگیر و مرگ و میرهای ناشی از آن طی صدها سال گذشته با اختراع و فراوری واکسن کارا و موثر انتها یافته، به عبارت دیگر واکسن بهترین محصول علم نوین برای کنترل بیماری ها و از موهبت هایی است که همراه خود سلامتی را در جوامع به ارمغان می آورد.

وی ضمن تکذیب اظهارات غیرمستند در رابطه با اهداف سوء و پشت پرده واکسیناسیون ، بیان کرد: تا کنون هیچ مطالعه ای نشان دهنده بیماری زایی و آسیب رسانی واکسن به بشر نبوده و تمامی اظهارات در مخالفت با واکسیناسیون بدون مستندات علمی و تنها براساس نقطه نظرات شخصی و با هدف مطرح کردن خود و یا تحت تأثیر قراردادن دیگران عنوان می گردد.

رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری در انتها با تاکید بر اینکه مسوولان در بحران کرونا باید دید سلامت گرا داشته باشند؛ تامین واکسن موثر و کارای کووید 19 در سریع ترین زمان ممکن را مطالبه عمومی جامعه دانست و گفت: با یک برنامه ریزی درست و تعیین، گام های تامین واکسن باید هرچه سریع تر برداشته گردد تا در حداقل زمان ممکن واکسن های تایید شده خارجی وارد کشور شده و از این طریق ایمنی گله ای مورد نظر متخصصان و صاحبنظران تامین گردد؛ یعنی ایمنی جمعی تنها به وسیله واکسن.