اقتصاد زیارت مشهد سیاست زده است! - آفتاب صبا

روشن و مورد وثوق همگان تا جامعه را به سمتی حرکت دهد که جهت افزایش بهره وری اقتصادی در حوزه گردشگری گردد، اظهار کرد: آنچه به اقتصاد سیاسی زیارت و گردشگری به ویژه در استان خراسان رضوی و شهر مشهد مربوط می گردد، این است که بازار و اقتصاد زیارت خیلی سیاست زده است.

مداخله زیاد در این بازار محدودیتی جدی است؛ هم از حیث ذائقه و تنوعی که در کالا باید وجود داشته باشد، این محدودیت خیلی ملموس است و هم اینکه با قاعده اقتصادی هماهنگ نیست، یعنی کنشگر اقتصادی در چارچوبی بسیار محدود و مراقبت شده باید فعالیت انجام دهد.

رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد توضیح داد: به عنوان مثال در بحث هتل داری، رستوران ها، مراکز تفریحی و اقامتی مراقبت های خیلی شدیدی وجود دارد؛ مراقبت هایی که گاهی اوقات از منظر اقتصادی فرصت سوزی است. این مساله محدودیتی است که مداخلات سیاسی در عرصه اقتصاد زیارت و گردشگری به وجود می آورد.

به عنوان مثال بعضی توریست های خارجی علاقه ویژه ای به قلیان دارند و قلیان را نه به عنوان ماده ای که به آن معتاد هستند، بلکه به عنوان پرستیژ در نظر می گیرند که البته مراتبی هم دارد؛ به عبارتی بخشی از لذت سفر و به عنوان یک جاذبه برای زوار خارجی مطرح است. این مساله یک قلیان خانه را ایجاد می نماید و از طرفی هم یک فرصت اقتصادی و جاذبه است که با محدودیتی که ما در داخل داریم، چالش پیدا می نماید؛ گاهی ممکن است اماکن ورود پیدا کند که قلیان با مقررات داخلی سازگاری ندارد و شخص مقابل مجبور می گردد که این کار را نکند؛ یعنی وقتی این فرصت گرفته می گردد، یکی از انگیزه های سفر را از بین می برد و گاهی اوقات ممکن است روی مدت اقامت هم تاثیر بگذارد.

فرصت های فراوانی وجود دارند که اگر بنا باشد با منطق اقتصاد کمتر مداخله شده یا اقتصاد بازار، تدارک دیده گردد، جذابیت های سفر و گردش اقتصادی سفر را خیلی بالا می برند، بنابراین یک محدودیت جدید در حوزه اقتصاد زیارت و گردشگری در شهر مشهد، مداخله حکومت در این قلمرو است.

بخش دیگر هم ملاحظات ایدئولوژیک است؛ یعنی این مساله ممکن است جزو اختصاصات این شهر بوده باشد، در ظاهر رسمی نیست ولی در عمل اعمال می گردد؛ پس محدودیت های ایدئولوژیکی ای هم وجود دارند که می توانند نباشند و اگر نباشند هم محدودیتی ایجاد نمی نمایند ولی در عین حال این بخش از اقتصاد سیاسی زیارت است که محدودیت های ایدئولوژیک، فرصت های اقتصادی زیادی را از این سفر می گیرند و یعنی جذابیت های سفر را پایین می آورند.

رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد مطرح کرد: شاید بخشی از نشاط و سرزندگی محیط سفر با بعضی از محدودیت های ایدئولوژیکی که بعضا اعمال می گردد، گرفته می گردد و جاذبه سفر را چه برای زوار داخلی و چه برای زوار خارجی از بین می برد؛ فرصت هایی که می توانند به شکل کاملا مشروع در این مکان وجود داشته باشند، ولی به دلیل بعضی از اختصاصات و محدودیت های ایدئولوژیک این فرصت گرفته می گردد؛ یعنی خسارت آن متوجه کل جامعه ما و به ویژه جامعه میزبان می گردد. این ها جزو ویژگی های خاص مشهد است و در عین حال می توان به شکل دیگری هم این فضا را مدیریت کرد و از فرصت سفرهای زیارتی و سیاحتی به مشهد به نفع توسعه استان استفاده بهتر و مناسب تری کرد.

رئیس پژوهشکده گردشگری و زیارت دانشگاه فردوسی مشهد گفت: به عقیده من در همین چارچوب و با ظرفیت های قانونی موجود ما خیلی مناسب تر و بیشتر می توانیم از فرصت سفرهای زیارتی استفاده کنیم؛ به نظر می آید در مطالعات آمایش سرزمینی استان هم به راحتی به آن نتیجه نرسیده اند که زیارت و گردشگری پیشران توسعه است؛ بلکه این نگاه که زندگی اجتماعی و اقتصادی این جامعه در این استان و شهر وابستگی شدیدی به سفر زیارتی دارد، حائز اهمیت بوده است.

یوسفی اظهار کرد: برای فکر کردن به هر گشایش اقتصادی، باید پیوند آن با زیارت را درنظر بگیریم؛ یعنی ببینیم اگر گشایشی نیست و انسداد به وجود آمده، نسبت آن با زیارت چطور است و چه باید کرد که سفر به بار بنشیند و آورده این سفر، گشایش اقتصادی باشد. این بحث روشن است و در یک تحلیل اجاقتصادی می توان به این نتیجه رسید؛ اگرچه فکر می کنم که کارهای زیادی اجرا شده و پیشران بودن و پیشگام بودن موضوع زیارت و گردشگری در حیات اقتصادی و اجتماعی استان و در توسعه استان کاملا روشن و مورد توافق است.